Better safe than sorry

Freeriden gaat niet zonder veiligheidsmateriaal. De drie-eenheid ‘schep, pieper en sonde’ is heilig en airbags winnen, terecht, snel terrein. Er zijn een hoop ontwikkelingen, maar veel hiervan zit in het materiaal verstopt. We lichten daarom toe wat nieuw is.

De opvattingen over veiligheidsmateriaal zijn in het afgelopen decennium sterk veranderd. Tien jaar geleden waren plastic scheppen nog schering en inslag en gelukkig zijn ze inmiddels vrijwel uitgestorven. Hetzelfde geldt voor korte, dunne en eigenlijk onbruikbare sondes, hoewel die nog wel te koop zijn voor grammenjagers. De lawinepiepers zijn ontwikkeld van apparaten van één en twee antennes naar de huidige standaard van drie antennes. Behalve de extra antennes zijn ook de mogelijkheden van de piepers ingrijpend verbeterd. Ondersteuning bij het zoeken, blokkeerfuncties, back-upsystemen, te veel om op te noemen. Niet elke functie is voor iedere gebruiker trouwens even zinvol! Dit seizoen komen er weer diverse nieuwe modellen piepers en airbags op de markt. We lichten de verschillen toe.

De basis

Allereerst even kort de ‘makkelijke’ zaken. Ieder jaar organiseert het Snow Safety Center in haar cursussen een paar honderd gesimuleerde reddingsacties. Dat wordt serieus aangepakt en dus liggen de ‘slachtoffers’ diep onder vaak harde sneeuw en moet er flink gezocht, gesondeerd en gegraven worden. Daarbij gaan regelmatig dingen kapot of kunnen mensen door slecht materiaal niet doen wat ze eigenlijk zouden willen. Profiteer van deze ervaringen en laat je niet foppen!

Schep

Truttig? Welnee, een goede schep is van aluminium. Met een flink blad, een uitschuifbare steel en een goed handvat. Een uitschuifbare steel werkt echt veel beter! En een schep moet stevig zijn, heel stevig. Extra handig is het als de bovenkant van het schepblad recht is, zodat je er met je schoen op kunt stampen als de sneeuw extreem hard is. Als je ooit iemand met een klein ‘handig’ schepje met een korte steel een meter diep in stevige sneeuw hebt zien graven, dan weet je wat je wel nodig hebt!

Sonde

Sondes moeten ook stevig zijn! En lang. Dat kan overigens redelijk lichtgewicht in de vorm van dikke carbonsondes. Een sonde moet niet te kort zijn. Waarom? Als je sondeert heb je een meter ‘werkruimte’ nodig: je steekt de sonde bij iedere steek ongeveer tot aan je middel in de sneeuw. Echt niemand steekt hem tot aan zijn voeten in de sneeuw! Dus een meter lengte ben je kwijt. Heb je een sonde van 2,40 meter, dan sondeer je dus betrouwbaar tot op maximaal 1,40 meter diep. Gegeven het feit dat mensen gemiddeld onder iets meer dan een meter diep liggen, heb je dan erg weinig marge en dit is dus echt de absoluut minimale lengte. Beter is iets richting de drie meter (dat betekent dus maar één of twee deeltjes sonde extra!).

Waarom is een stevige sonde belangrijk? Allereerst komt het soms voor dat de lawinesneeuw spijkerhard is. Toevallig had Snow Safety Center vorig jaar per ongeluk zo’n oefensituatie. Dan wordt het kaf van het koren gescheiden en diverse sondes waren na slechts drie of vier keer steken(!) al kapot en onbruikbaar! Onder ‘normale’ omstandigheden is een sterke sonde echter even belangrijk. De slappe exemplaren steken niet recht naar beneden, maar slaan onderweg een andere koers in zodra ze iets stevigs (een brok harde sneeuw bijvoorbeeld) tegenkomen. Je weet in dat geval dus niet precies wat je aan het doen bent! Hoe herken je een stevige sonde? Een mogelijkheid is natuurlijk om het uit te proberen, maar in een winkel is dat toch lastig. Stevige sondes hebben een flinke diameter (‘dikke stok’) en de zijwanden zijn niet te dun.

In de praktijkoefeningen zien we dat veel mensen het lastig vinden om vast te stellen wat ze raken: steen, grond of toch slachtoffer? Pieps heeft daar jaren geleden wat op verzonnen: de iProbe. Deze sonde heeft een klein ontvangertje in de punt zitten dat aangeeft of je binnen een meter afstand van een lawinepieper aan het prikken bent of binnen een halve meter. Dit kan in geval van twijfel een grote hulp zijn. Komend seizoen is er een nieuw model. De grote innovatie is dat hij automatisch op ‘ontvangen’ schakelt zodra je de sonde in elkaar zet. Tot nu toe moest dat via een onhandig knopje.

The fancy stuff

Nou ja, fancy… Laten we beginnen met de stand van zaken op het pieperfront. Het meeste is SOS, same old shit. Hoe dan ook: neem alleen genoegen met een pieper met drie antennes. Minder antennes? Dat is oud en achterhaald.

Het grote nieuws zit dit jaar bij ARVA. Het ontvangst in het geval van drie antennes heeft een beperking: de matige functionaliteit van de kortste antenne. Het Franse ARVA heeft daar met de ‘Axio’ iets ingenieus op verzonnen. Hun kortste antenne is uitklapbaar en is daardoor veel langer dan tot nu toe gebruikelijk. Dit maakt de pieper sneller en betrouwbaarder. Bovendien heeft hij een groot ontvangstbereik (zestig meter zoekbandbreedte). Door deze derde antenne uit te klappen schakel je meteen van ‘zenden’ over op ‘ontvangen’. Het menu bedien je eenvoudig met een kleine joystick en verder is de Axio een echt topmodel met een markeer- en groepcheckfunctie, mogelijkheid tot ruisonderdrukking, analoge modus, et cetera. De snelle Neo (zoeken, blokkeren, groepcheck) en de goedkope Evo 4 (zoeken, beperkt blokkeren, groepcheck) blijven ook bestaan.

Mammut heeft twee modellen: de Element (degelijk en zonder toeters en bellen; zoeken en markeren) en de Pulse (hypergeavanceerd met heel veel persoonlijke instelmogelijkheden en capaciteiten. Gelukkig ook met een Basic-stand voor de ‘gewone’ gebruiker. Beginners kunnen met de Pulse zelfs ‘automatisch’ zoeken: hij vertelt je precies wat je moet doen tot en met wanneer je moet beginnen met sonderen!).

Pieps heeft nog niet zo lang geleden zijn modellen totaal vernieuwd naar de Pieps DSP Pro (met scan-functie voor complexe situaties) en de Pieps DSP Sport (alleen zoeken en markeren). Ze zijn beide voorzien van een razendsnelle processor en het uiterlijk is fris en de ‘look and feel’ is veel degelijker dan bij de voorgangers. Nieuw dit jaar is de Pieps Micro. Een hele lichte en kleine pieper, bedoeld voor de mensen die aan toerskiwedstrijden meedoen. De Micro kan evengoed veel: zoeken en blokkeren, groepcheck en de gimmick is dat hij meteen op ontvangen schakelt zodra je hem uit zijn holster haalt.

Ortovox doet het even rustig aan bij de piepers. De goedkope Zoom (alleen zoeken, niet blokkeren) is het laatste product, maar beter geef je een paar tientjes meer uit voor de 3+ die wel kan blokkeren en een groepcheck heeft. Top of the bill is de S1+ met zijn spectaculaire beeldscherm (met een visuele weergave van de situatie!) en vele andere mogelijkheden.

De Tracker van Backcountry Access is de moeder van ‘de technologie met meer dan één antenne’ en (dus) de integratie van chips in piepers. Huidige stand van zaken: de Tracker 2 en de Tracker 3, waarbij de Tracker 3 een beperkte blokkeerfunctie heeft en tevens over een interessante, hightech ‘Big Picture Mode’ voor complexe situaties beschikt. De Tracker 2 is snel met een eenvoudig, maar duidelijk display en een ‘Special Mode’ in het geval van meerdere slachtoffers.

The super fancy stuff

Airbags! Een airbag is een bijzonder zinvolle aanvulling op je drie-eenheid: hij biedt bewezen extra overlevingskansen. Het is vanaf dit jaar dringen op het front van de airbags. ARVA en Ortovox gaan ook meedoen en er zijn al allerlei kleinere merken die een bestaand systeem in hun productlijn hebben opgenomen (bijvoorbeeld Ferrino). De focus bij de nieuwelingen ligt kort gezegd op gewicht en de ergonomie van de trigger (volgens Ortovox lukt het in twaalf procent van de gevallen niet om de airbag te trekken!). Verder zien diverse nieuwe systemen het licht, die je allemaal in verschillende rugzakken kunt inbouwen: Ortovox (Avabag), Arva (Reactor) en Mammut (Removable airbag 3.0) om de bekendste te noemen. Ortovox claimt het lichtste inbouwsysteem te hebben, Arva en Mammut claimen dat hun combinatie van systeem plus rugzak lichter is.

Maar het echte nieuws wordt natuurlijk gevormd door de elektrische systemen. Airbags die opgeblazen worden met een soort ventilator en die een accu bezitten die je kunt opladen. Nooit meer patronen vervangen en je kunt hem meerdere keren achter elkaar trekken! Super om te oefenen of als je hem onderweg, al dan niet terecht, trekt en nog verder moet. Ander voordeel van elektrische systemen: nadat ze getrokken zijn blazen ze onderweg nog een paar keer lucht de ballon in om eventueel ontstane gaten in de ballon te compenseren. Pieps/Black Diamond was de eerste met zo’n systeem (dat zichzelf na een paar minuten zelfs weer helemaal leeg trekt om extra ademruimte te creëren). Maar het grote nieuws is dat het roemruchte Canadese Arc’Teryx dit jaar met een systeem is gekomen. En dan heb je dus opeens een waterdichte airbag met een ongekend draagcomfort. De batterij lijkt eindeloos lang mee te gaan en zoals je van Arc’Teryx kunt verwachten is er weer goed nagedacht over details: de ‘legloop’ (bandje dat tussen je benen door moet en natuurlijk bij het jojo-skiën erg onhandig is) hebben ze zodanig ontworpen dat je hem nu ook echt gebruikt. Verder kun je de trigger eenvoudig even omdraaien naar een meer beveiligde stand voor tijdens de liftride.

Veiligheidsmateriaal, je kunt niet zonder! Natuurlijk is het veel geld, maar beeld je de ellende van een noodsituatie eens in en vraag je af of je dan niet over absoluut bombproof materiaal wilt beschikken. Lichtgewicht? Als je gewicht en energie wilt besparen, boek je veel meer winst met een lichtgewicht ski dan met licht en slecht veiligheidsmateriaal!

Dit artikel is afkomstig uit White Freeski magazine 2016 #2. Mocht je meer reisverhalen, interviews, tip & tricks en nog veel meer willen lezen? White Freeski magazine 2016 #2 is los te bestellen in onze webshop. Voor het gemak kun je ook abonnee worden zodat je geen nummer meer hoeft te missen!